1. OPTYMALIZACJA UŻYTKOWANIA

Cykl życia produktu w aspekcie wykorzystania zasobów i oddziaływania na środowisko obejmuje projektowanie produktu, dobór materiałów w produkcie, wydobycie surowców, przetwarzanie surowców, transport surowców, metodę produkcji, źródła energii wykorzystywane podczas produkcji, pakowanie produktu, przechowywanie produktu, transport produktu do centrów dystrybucji, transport produktu do użytkownika, użytkowanie produktu przez użytkownika, procesy recyklingu oraz ostateczne usunięcie produktu z cyklu [1]. Każdy z etapów można analizować przez pryzmat wpływu, jaki dany produkt wywiera na środowisko w trakcie swojego życia. Wydłużenie czasu użytkowania produktu, który jest jednym z tych etapów, przyczynia się do zmniejszenia ilości odpadów środowiskowych. Faza przekształcania produktu w odpad przyczynia się do gospodarki cyrkularnej poprzez przekształcenie produktu w odpad zgodnie z jego przeznaczeniem. Optymalizacja użytkowania staje się ważnym filarem gospodarki cyrkularnej, biorąc pod uwagę, że gospodarka cyrkularna jest modelem ekonomicznym i przemysłowym [2], który ma na celu konserwację produktów, komponentów i materiałów zawsze na najwyższym poziomie użyteczności i wartości w całym cyklu technicznym i biologicznym.

Istnieje bardzo wiele metod wydłużania cyklu życia produktu. Cechy takie jak: projekt produktu, jakość użytych materiałów, przydatność produktu w przyszłości, podążanie z duchem czasu pod względem estetycznym oraz zachowanie funkcjonalności produktu przedłużają jego żywotność [3]. Aby zredukować efekty kryzysu ekologicznego, z którym się mierzymy i zostawić przyszłym pokoleniom świat bardziej przyjazny do życia, istniejące środowiska społeczne, przemysłowe i publiczne poszerzają politykę zrównoważonego rozwoju we wszystkich obszarach, stosując podejście holistyczne. W ramach tych celów, optymalizacja użytkowania produktu jest jednym z ważnych czynników, ponieważ bezpośrednio przedłuża cykl życia produktu i przekształca produkty w odpady zgodnie z ich przeznaczeniem [4]. Optymalizację użytkowania produktu można zdefiniować jako utrzymanie aktualnej jakości i funkcjonalności produktu z łatwym i zaplanowanym użytkowaniem oraz zakończenie cyklu życia produktu poprzez wykorzystanie go zgodnie z jego przeznaczeniem. W rezultacie optymalizacja użytkowania ma na celu zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów poprzez wydłużenie czasu życia produktu lub osiągnięcie zero waste.

W społeczeństwie nadal panuje zamieszanie wokół pojęć konserwacji i naprawy. Naprawa polega na ponownym doprowadzeniu do funkcjonalności produktu, który utracił swoją funkcjonalność. Natomiast konserwacja zapewnia, że produkt może być używany przez dłuższy czas bez utraty funkcjonalności [5]. W tym momencie ważna jest optymalizacja użytkowania, która ma na celu zmniejszenie potrzeby konserwacji produktu i wyeliminowanie konieczności napraw.

W kontekście optymalizacji użytkowania, kupując sprzęt służbowy, należy wziąć pod uwagę kilka zasad:

• łatwość w utrzymaniu,
• dostępność usługi,
• jest dołączona instrukcja obsługi i konserwacji.

Choć jesteśmy przekonani, jak wiele wiemy, to jednak podczas użytkowania produktów bardzo przydatne jest zapoznanie się z instrukcją obsługi. Na przykład podłączenie nowo zakupionej lodówki od razu do gniazdka może spowodować, że produkt ten ulegnie awarii zaraz po uruchomieniu. Ponadto część z produktów elektronicznych ulega uszkodzeniu w wyniku przerw w zasilaniu spowodowanych problemami z siecią energetyczną. Dlatego też gniazda z zabezpieczeniem powinny być preferowane w ramach optymalizacji użytkowania produktu [6]. Przykładem związku między konserwacją, a zrównoważonym rozwojem jest często zaniedbywana konserwacja klimatyzatorów, które są jednym z urządzeń często używanych w środowiskach pracy. Bez właściwej pielęgnacji urządzenia, klimatyzator w końcu się psuje i trzeba go wymienić lub naprawić, aby znów zaczął działać.

Jednakże, termin optymalizacji użytkowania nie dotyczy jedynie konserwacji. Jest to również ważny temat dla produktów jednorazowych, które nie wymagają konserwacji. W tym kontekście optymalizacja użytkowania może być związana z czasem życia produktu. Jednym z ważnych celów optymalizacji użytkowania jest maksymalizacja czasu cyklu życia produktu (PLC). Niewątpliwie będzie to możliwe przy prawidłowym użytkowaniu i konserwacji produktu. W tym kontekście cykl życia produktu odnosi się do czasu od pierwszego kontaktu produktu z konsumentem do jego utylizacji. W tym przypadku maksymalizacja okresu użytkowania jest głównym celem optymalizacji użytkowania. Cel ten jest również istotny z punktu widzenia gospodarki odpadami i zrównoważonego rozwoju.

Nieprawidłowe wykorzystanie produktu przeczy idei optymalizacji wykorzystania. Z badań przeprowadzonych w ramach projektu RAW wynika, że w środowisku pracy często powstają odpady takie jak opakowania po gotowej żywności, butelki PET, kubki PET oraz papier. Dobrym przykładem w kontekście optymalizacji użytkowania są butelki PET lub kubki PET, których używamy codziennie w pracy do picia wody. Do butelek PET z wodą nie powinno wrzucać się ziaren słonecznika czy innych odpadów. Odpady wrzucane do butelek PET często uniemożliwiają ich recykling. Podobnie nakładanie ketchupu i majonezu na kartonowe opakowania zamawianej żywności utrudnia recykling kartonu. Ponieważ celem stosowania tych kartonów jest dostarczenie klientowi żywności w sposób bezpieczny dla zdrowia.

Podsumowując, aby przyszłość była bardziej zrównoważona, należy właściwie użytkować produkty i nie zaniedbywać ich konserwacji. Maksymalizacja okresu użytkowania produktu jest niewątpliwie możliwa przy prawidłowym użytkowaniu
i konserwacji. Prawidłowe planowanie tych procesów jest ważne z punktu widzenia gospodarki odpadami.

Ilustracja nr. 1: Mechanik, Źródło:(freepik.com/author/pressfoto)