1. ZRÓWNOWAŻONY PROJEKT: POJĘCIE I DEFINICJE

Koncepcja zrównoważonego projektowania przeszła w ostatnich latach ewolucję dotyczącą samej idei, jak i jej zakresu. W latach 90-tych koncentrowała się głównie na poziomie produktu, a terminy takie jak zielony Green Design i eko-projektowanie dopiero co się pojawiły. Pod koniec lat 90. nastąpił znaczący jej rozwój i pojawiły się nowe terminy, jak na przykład Design for Social Innovation.

Ewolucja zakresu samej koncepcji pokazuje zmianę z aspektów technicznego i skoncentrowanego na produkcie (np. eko-projektowanie), w kierunku myślenia systemowego, na dużą skalę, w którym zrównoważony rozwój jest uważany za wyzwanie socjotechniczne oraz od tworzenia jednego produktu do złożonych systemów z dużą ilością interakcji: jak rola użytkowników, odporność społeczności, aspekty emocjonalne, itp.

W tym sensie, punkt ciężkości zrównoważonego rozwoju został zmieniony z aspektów środowiskowych na aspekty społeczno-ekonomiczne, takie jak warunki pracy, łagodzenie ubóstwa, integracja osób słabych i jednostek marginalizowanych, spójność społeczna, itp. Możemy zauważyć, że towarzyszy temu zwiększone zapotrzebowanie na wiedzę z zakresu projektowania skoncentrowanego na człowieku.

Dlatego też, mówiąc o zrównoważonym projektowaniu, nie mówimy tylko o procesie produkcji, ani też o wpływie na środowisko, ale o tym, jak możemy projektować produkt, biorąc pod uwagę społeczne, ekonomiczne i środowiskowe oddziaływanie cyklu życia produktów. Należy o tym myśleć holistycznie, biorąc pod uwagę etapy wydobycia surowców, produkcji, dystrybucji, użytkowania, recyklingu i ostatecznego usunięcia produktu na wysypisko.

Koncepcja zrównoważonego projektowania jest ściśle związana z Dniem Długu Ekologicznego, który wyznacza datę, kiedy ludzkość wykorzystała wszystkie zasoby naturalne, jakie Ziemia odnawia w ciągu całego roku.

Z każdym rokiem ta data jest coraz wcześniejsza, co oznacza, że zużywamy więcej zasobów, na które nas stać. Według najnowszych danych Dnia Długu Ekologicznego, w 2022 roku globalna populacja zużyła równowartość 1,75 planety. Jednym z najważniejszych aspektów zmniejszenia ogromnej ilości zużywanych zasobów jest projektowanie zrównoważone, poprzez tworzenie produktów, które minimalizują to zużycie zasobów w całym swoim cyklu życia.

Ponadto, w tym badaniu uwzględniono również aspekty społeczne. Analizując dzień długu ekologicznego w podziale na poszczególne kraje, można sprawdzić, że najbogatsze kraje są tymi, które zużywają największe ilości zasobów. To rodzi pytanie, kto musi włożyć większy wysiłek w ekologiczną transformację, przed którą stoimy na całym świecie.

Innym krytycznym aspektem jest konkurencyjność zrównoważonej produkcji oraz różnego rodzaju ograniczenia, które można dostrzec w tym procesie, ponieważ tworzenie zrównoważonych produktów wymaga dużego wysiłku, który powinien być dzielony pomiędzy różnych interesariuszy, a nie tylko producenta.